بررسی اجزاء فرار شیمیایی موجود در اسانس گیاه

تحقیق کامل و آماده برای پایان نامه ارشد کشاورزی

به همراه منابع و اسلاید های ارایه

بررسی اجزاء فرار  شیمیایی موجود در اسانس گیاه
   Tanacetum chiliophyllum (Fisch. & C. A. Mey.) Schultz. Bip.

فهرست مطالب

عنوان                                          صفحه

چکیده 1

مقدمه. 2

فصل اول :گیاه شناسی.. 

1-1)مشخصات عمومی خانواده 5

1-2) مشخصات عمومی جنس.... 6

1-3)مشخصات عمومی گونه. 7

1-4) سوابق تحقیق.. 10

فصل دوم : اسانس ها E

2-1 ) اسانس ها 15

2-1-1 )  کلیات اسانسها 17

2-1-2 )محل ذخیره  اسانس ها در گیاهان: 17

2-1-3 )  خواص فیزیكی اسانس ها 18

2-1-4 ) عوامل موثر در کیفیت اسانس های گیاهی.. 19

2-1-5 ) خشک کردن اسانس ها 19

2-1-6 ) مصارف طبی و اقتصادی اسانس ها 20

2-1-7 )  طرز نگهداری اسانس ها 21

2-2 )ساختمان شیمیایی اسانس ها 21

2-2-1 ) ترپن ها و ترپنوئیدها 22

2-2-2 ) طبقه بندی ترپنوئیدها 23

2-2-3 ) همی ترپنوئیدها 24

2-2-4 ) مونوترپنوئیدها 24

2-2-4-1) بیوسنتز مونوترپن ها 25

2-2-5 ) سسکوئی ترپنوئیدها 27

2-2-5-1) بیوسنتز سسکوئی ترپن ها 28

2-2-6 ) دی ترپنوئید ها 30

2-2-7 ) تری ترپنوئیدها 31

2-2-8 )تتراترپنوئیدها 32

2-2-9 )پلی ترپنوئید ها 32

2-2-10 ) استرولها 33

2-3 ) طبقه بندی اسانس ها 33

2-3-1 ) هیدروکربن های معطر. 34

2-3-2 ) اسانس های الکلی.. 34

2-3-3 ) اسانس های آلدئیدی.. 34

2-3-4 ) اسانس های کتونی.. 35

2-3-5 ) اسانس های فنلی.. 35

2-3-6 ) اسانس های اترهای فنلی.. 35

2-3-7 ) اسانس های اکسیدی.. 36

2-3-8 ) اسانس های استری.. 36

2-3-9 ) اسانس های اسیدی.. 36

فصل سوم : روش های جداسازی اسانس ها از گیاهان.  !   .

3-1) روش های تهیه اسانس ها 38

3-2 ) روش های جداسازی اسانس از گیاهان. 39

3-3 ) جداسازی با روش تقطیر. 39

3-3-1 ) تقطیر با آب: 40

3-3-2)تقطیر با آب و بخار. 41

3-3-3)تقطیر با بخار آب... 42

3 – 4 ) جداسازی به وسیله آنزیمها 43

3-5) جداسازی با روش فشردن. 44

3-6) استخراج با حلال. 44

3 – 7 ) استخراج با چربی.. 47

3 – 7 – 1 ) استخراج با چربی سرد. 47

3-7-2) استخراج با چربی داغ. 48

3-8) استخراج با بوتان. 48

3-9) استخراج با گاز کربنیک مایع.. 49

3-10) استخراج بادی اکسید کربن فشرده 49

3- 11) روش تقطیر تجزیه ای.. 50

3 – 12 ) استخراج  به کمک سیال فوق بحرانی.. 50

3-13)جدا سازی وخالص سازی اسانس ها 51

3-13-1 ) دترپنه کردن. 52

فصل چهارم : روشهای جداسازی وآنالیز اسانسها 53

4-1) تئوری جداسازی وتجزیه تركیبات موجود در اسانس.... 54

4-2)روشهای تجزیه اسانس ها 54

4-2-1) تقطیر جزء به جزء. 55

4-2-2) روشهای کروماتوگرافی.. 55

4-2-2-1) کروماتوگرافی لایه نازک (TLC). 56

4-2-2-2)کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC). 56

4-2-2-3) کروماتوگرافی گازی (GC). 58

4-3) روش طیف سنجی.. 59

4-3-1) طیف سنجی جرمی (Mass Spectrometry). 60

4-3-2) طیف سنج جرمی.. 60

4-3-3) شاخص بازداری کواتس.... 61

. 4-4)شرح دستگاه طیف سنج جرمی (MS). 63

4-5-1) تشریح دستگاه (Gas Chromatography/Mass Sepctroscoy). 66

4-5-2)رابطه های GC-MS. 67

4-5-3) کاربردهای کمی طیف سنج جرمی.. 69

فصل پنجم : بخش تجربی.. 70

5-1) مواد گیاهی.. 72

5-2) روش كار. 72

5-2-1) جمع آوری و خشك كردن گیاه 72

5-2-2) اسانس گیری از گیاه 72

5-2-3) تجزیه كمی و كیفی.. 73

5-2-4) یافته های آزمایشگاهی.. 73

5-3) مشخصات دستگاه GC/MS. 74

فصل ششم :نتیجه گیری.. 77

منابع فارسی و لاتین.. 116

فهرست جداول

جدول (2-1): طبقه بندی ترپنوئیدها[5 و 6] 23

5-1) جدول اجزاء شیمیایی اسانس گیاه Phlomis armeniaca. 76

فهرست شکل ها

شکل 1-2 : گیاه Phlomis armeniaca. 9

شکل 2-1 ) مسیر بیوسنتز pinene-α و pinene- β. 26

شکل 2-2) مسیر بیوسنتر Limonene. 26

شکل 2-3) : مسیر بیوسنتز Camphor 27

شکل 2-4) واکنش تشکیل تعدادی از سسکوئی ترپن ها 29

شکل 2-5) واکنش تشکیل تعدادی از سسکوئی ترپن ها 30

شكل (3-1 ) نمونه ای از یك دستگاه كلونجر جهت اسانس گیری.. 41

شكل(3-2)نمای واحد تقطیر با آب و بخار آب جهت استخراج روغن های فرار. 42

شكل (3-2 )-  نمونه ای از یك دستگاه تقطیر با بخار آب جهت تهیه و جمع آوری اسانس.... 43

شكل(4-3)طرح شماتیك دستگاه طیف سنج جرمی.. 63

شكل(4-4)طرح دستگاه كروماتوگراف گازی توام با طیف سنج جرمی.. 66

شكل(4-5)شمایی از یك جدا كننده فورانی.. 68

شکل 5-1: تصویر کروماتوگرام اسانس اندام های هوایی گیاه Phlomis armeniaca. 75

در این طرح تحقیقاتی اسانس گیاه مورد نظر بوسیله تقطیر با آب از اندام های هوایی و توسط دستگاه کلونجر استخراج شد و سپس با روش GC/MS , GC مورد تجزیه و آنالیز قرار گرفت که 26 ترکیب با درصد مواد (95%) از کل مواد تشکیل دهنده اسانس از مقایسه طیفهای جرمی استاندارد موجود در منابع و تعیین اندیس بازداری انجام پذیرفته و شناسایی شدند . ترکیبات عمده Octane (7/41 درصد) ، Germacrene D (8/10 درصد) ، Decane  (8/9 درصد) ، Limonene  (6/4 درصد) ، Spathulenol (4/3 درصد) و Trans β- Farnesene (2/3 درصد) بودند . همچنین سسکویی ترپن ها با درصد کل  4/27 بیشتر از منوترپن ها با درصد کل 6/9 درصد بدست آمد .

 مقدمه

آفتاب از شرق طلوع می کند» این گفتار قدیمی تجلیلی است از شرق بعنوان مهد تمدن.

تاریخ اسانسها نیز از شرق آغاز شد، تکنیک اسانس گیری به روش تقطیر در مشرق زمین بخصوص درمصر، ایران و هندوستان پی ریزی و اجرا شده ولی همانند زمینه های دیگر کوشش بشری نیز در غرب  توسعه و تکامل یافت و کشورهائیکه پیشرو این صنعت در دنیا بودند در همان حد ابتدائی باقی ماندند. بنابراین نیاز و توجه بیشتر به گیاهان و شناخت تأثیر آنها قدمتی دیرنیه داشته و گیاهان را می توان شالوده طب سنتی، اساس فیتوشیمی و داروسازی، پایه طعم دهنده های کم نظیر در صنایع غذایی و عامل منحصر بفرد خوش بو کنندگی در صنایع بهداشتی دانست.

لذا بر آن شدیم که با استفاده از دانش و تکنولوزی غرب تجربیات کهن خود را بهبود بخشیده و از گیاهان معطر پراکنده در طبیعت بخصوص گیاهان بومی که در فارماکوپه های مختلف دنیا از آنها یاد شده و اسانس آنها مورد بهره برداری قرار گرفته است. مختصری صحبت به میان بیاید.

اسانسهای طبیعی به دلیل عدم خطرات ناشی از آلودگی با مواد شیمیایی و نیز وجود اثر ویژه که در ترکیبهای سنتزی به راحتی قابل دسترسی نیست بسیار قابل توجه هستند. در کشورما با وجود تنوع آب و هوایی و شرایط مناسب کاشت و پروش گیاهان معطر، اسانسهای استخراج شده از این گیاهان نه تنها می توانند نیاز داخلی را رفع کنند بلکه می تواند جایگاه مهمی در صادرات کشور داشته باشد. از این رو گیاهان حاوی مواد موثره، استفاده های مختلفی داشته و به سه گروه اصلی طبقه بندی می شوند.

1- گیاهان دارویی: مواد موثر در گیاه اثر درمانی داشته و به عنوان دارو مورد استفاده قرار می.گیرد.

2 گیاهان ادویه ای: از مواد موثره موجود در گیاه مذکور در صنایع غذایی به عنوان رنگ و طعم دهنده استفاده می شود

3- گیاهان عطری: اسانس بدست آمده ازاین گونه گیاهان جهت عطر سازی به کار می.رود.